Numizmatyka to hobby bliskie tysiącom osób na całym świecie. Nie ma się czemu dziwić, ponieważ monety to nie tylko środek płatniczy, ale też dzieło sztuki, niezwykłe świadectwo kultury i przemian społecznych. Czy Ciebie również interesują monety kolekcjonerskie oraz obiegowe? Dlaczego Dzień Numizmatyków wypada 1 grudnia? Oto kilka ciekawostek, które mogą Cię przekonać, że zbieranie monet i medali to fascynujące zajęcie!
1 grudnia to Dzień Numizmatyków – zupełnie nieprzypadkowo
Skąd taka data? Właśnie na ten dzień roku 660 n.e. datuje się śmierć św. Eligiusza – złotnika, który pracował na dworze króla Franków – Chlotara II. Eligiusz urodził się około 588 roku w Chaptelat we Francji. Wywodził się z rodziny o tradycjach chrześcijańskich. Już od młodego wieku uczony był fachu menniczego. Nauki pobierał w warsztacie Ebbona z Limoges. Kształcenie zaowocowało zleceniem stworzenia srebrnego tronu na dworze Chlotara II. Działał również w służbie dla Dagoberta. Obaj władcy byli królami Franków.
Po śmierci Chlotara II Eligiusz otworzył kilka klasztorów, zbierał pieniądze i dary dla ubogich, zajmował się również działalnością ewangelizacyjną. W 640 roku otrzymał święcenia na biskupa i objął tę funkcję w miejscowości Noyon. W efekcie otrzymał przydomek – Święty Eligiusz z Noyon. Założył tam między innymi klasztor kobiecy i opactwo. W 659 roku zrezygnował z funkcji biskupa i wyjechał do Flandrii, by prowadzić działalność misyjną.
Patron zbierania monet
Święty patronuje nie tylko osobom zbierającym złote i srebrne monety oraz medale, ale również złotnikom i kowalom. Uznaje się go też za opiekuna woźniców i dorożkarzy. Eligiusz pracował także w mennicy w Marsylii, gdzie do dziś odnajdywane są złote monety opatrzone jego imieniem na rewersie, czyli „ELIGI”. Właśnie pracy w marsylskiej mennicy przyczyniła się do wybrania go na opiekuna kolekcjonerów.
Pierwsze monety na świecie powstały…
… u zarania cywilizacji. Już tysiące lat temu ludzie poszukiwali środków płatniczych, które stanowiłyby substytut dla dóbr materialnych. Korzystano między innymi z muszelek, a także tabliczek wykonanych z jadeitu – znaleźć je można np. w wykopaliskach archeologicznych na terenach zajmowanych przez Majów. Już około 600 lat przed naszą erą pojawiły się monety w pełnym tego słowa znaczeniu. Najstarsze monety świata były bite ze stopu złota oraz srebra z domieszką odrobiny żelaza oraz miedzi.
Początki numizmatyki sięgają czasów starożytnego Rzymu
Monety od początku postrzegano jako coś więcej niż środek płatniczy. Jawiły się również jako małe dzieła sztuki. Na pierwsze udokumentowane ślady kolekcjonowania monet można natrafić w kronikach z czasów Oktawiana Augusta – cezar miał zbierać stare monety rzymskie, jak również te znalezione na podbitych terytoriach.
Pecunia, czyli skąd pochodzi nazwa „pieniądz”?
Eksperci są zgodni, że łacińskie słowo „pecunia”, oznaczające pieniądz, pochodzi właśnie od słowa „pecus” (z łac. bydło), które – jak pisał Warron – było podstawą wszelkiego pieniądza. Rzymski uczony zwracał też uwagę, że karę grzywny płaciło się w wołach i owcach, a „najdawniejszy pieniądz opatrzono znakiem bydła”. Im ktoś miał więcej bydła, tym był bogatszy. Więcej przeczytasz na blogu Kroniki Numizmatyczne.
Największa moneta świata to…
W świecie monet rozmiar ma niewielkie znaczenie. Jednak wiele osób z pewnością zastanawia się nad tym, która jest największa. Rekord ustanowiono już w XXI wieku. Odkrycia tego dokonali Australijczycy, wybijając specjalną jednopensową monetę ze złota. Krążek waży aż tonę (sic!) i jest wart ok. 55 mln dolarów australijskich, co w przeliczeniu na złotówki daje ok. 164 mln złotych! Na rewersie tej wyjątkowej monety znajduje się kangur.
Najdroższa polska moneta to…
Kosztowne są zarówno monety, jak i złote medale czy też srebrne medale kolekcjonerskie. Ale najcenniejszą spośród monet, jakie zostały wybite na ziemiach polskich, jest 100 dukatów Zygmunta III Wazy z 1621 roku. Istnieją jedynie trzy egzemplarze tego nominału na świecie, a jeden z nich w 2018 roku został sprzedany za kwotę 2 160 000 USD na aukcji w Stanach Zjednoczonych!
Złota studukatówka waży ok. 350 gramów i ma średnicę 70 milimetrów. Był to przykład tzw. monety medalowej, przeznaczonej do obdarowywania zasłużonych osób. Jej wybicie zbiegło się w czasie ze zwycięstwem nad Turkami pod Chocimiem. Projekt wykonał gdański medalier Samuel Ammon. Ten pochodzący ze Szwajcarii mistrz zasłynął jako twórca wspaniałych medali portretowych i numizmatów.
Na awersie studukatówki medalier ukazał popiersie króla w majestacie. Zygmunt III nie nosi korony, rysy jego twarzy są realistyczne. Ma na sobie paradną zbroję, ozdobioną głową lwa. Jest przepasany szarfą dowódcy. Rewers zdobi dziewięciopolowy herb pod koroną królewską. Widnieją na nim Orzeł Biały i Pogoń Litewska. Zobacz film o monecie!
Dzień Numizmatyków – porady dla kolekcjonerów
Z okazji Światowego Dnia Numizmatyka Skarbnica Narodowa przygotowała „Vademecum kolekcjonera monet i medali”. Publikacja jest do pobrania ze strony Skarbnicy Narodowej w formie bezpłatnego e-booka.
„Vademecum” to kompendium wiedzy zarówno dla początkujących, jak i zaawansowanych kolekcjonerów. Przeczytacie w nim między innymi o sposobach konserwacji monet, tworzeniu i prezentacji kolekcji, stanach zachowania numizmatów oraz opisie monet.
Z e-booka dowiesz się m.in.:
- jak zbudować piękną kolekcję, którą możesz się pochwalić,
- czym różni się awers od rewersu,
- jak czytać specyfikację numizmatów,
- jak dbać o monety i je bezpiecznie przechowywać,
- jak skutecznie ocenić stan zachowania monety,
- czym dokładnie jest stempel menniczy i jakie są jego typy.
Patyna i jej dyskretny urok, a zbieranie monet
Patyna to naturalne zmiany, które w ciągu lat pojawiają się na powierzchni monet. Są pochodną reakcji chemicznych, sposobów przechowywania lub osadów ziemnych (w przypadku odkopanych numizmatów). W środowisku kolekcjonerów pojawiło się wiele teorii dotyczących zjawiska patyny, jej wpływu na stan zachowania oraz wartość monet, a także na temat jej usuwania. Obecność patyny lub jej brak wywołuje liczne emocje zarówno wśród wytrawnych kolekcjonerów, jak i osób, które dopiero rozpoczynają swoją przygodę z numizmatyką. Przeczytaj artykuł na naszym blogu.
Jak oglądać numizmaty, aby ich nie zniszczyć?
ABC postępowania z monetami i medalami oraz czyszczenie monet – starych i srebrnych. Przeczytaj artykuł
